भारतीय समाजात विविध जाती आणि धर्म एकत्र नांदतात, पण सध्या जातीयवादाची छाया अधिक गडद होत चालली आहे. विशेषतः ब्राह्मण समाजाला लक्ष्य करून अनेक ठिकाणी टीका केली जाते. सोशल मीडियावर, राजकीय भाषणांमध्ये आणि सामान्य संभाषणांतही ब्राह्मणांविषयी कटू विधानं केली जातात, काही वेळा अन्यायकारक पद्धतीनेही.
इतिहासाची चुकीची व्याख्या
ब्राह्मणांना सर्व विशेषाधिकार मिळाले, ते समाजावर वर्चस्व गाजवत होते, अशी एक सरधोपट समजूत पसरवली जाते. मात्र, इतिहास पाहिला तर ब्राह्मण हे विद्या, शिक्षण आणि धर्मकार्यात गुंतलेले होते. समाजसेवा, ग्रंथलेखन आणि तत्त्वज्ञानाचा प्रसार हा त्यांचा मुख्य हेतू होता. पण काही अपवादात्मक घटनांमुळे संपूर्ण समाजाला दोषी ठरवणे योग्य नाही.
जातीयवादाचे राजकारण
आजकाल जातीचे राजकारण करणाऱ्यांसाठी ब्राह्मण समाज सहज टार्गेट बनतो. जातीभेद दूर करण्याऐवजी त्याचा राजकीय फायदा कसा मिळवता येईल, यावर भर दिला जातो. एखाद्या समाजाच्या अस्तित्वावरच प्रश्नचिन्ह लावणे, हे समाजाच्या ऐक्याला धोका निर्माण करते.
ब्राह्मण समाजाचे योगदान
संस्कृती, तत्त्वज्ञान, शास्त्र, कला आणि शिक्षण क्षेत्रात ब्राह्मण समाजाने मोठे योगदान दिले आहे. समाजात ज्ञानाचा प्रचार आणि नवनवीन संकल्पनांची मांडणी करण्याचे कार्य ब्राह्मणांनी केले आहे. मात्र, सध्या हा समाजही इतरांप्रमाणेच आर्थिक आणि सामाजिक संघर्ष करत आहे. त्यामुळे जुन्या चौकटीत त्याला अडकवणे चुकीचे ठरेल.
जातीयवाद संपवण्यासाठी…
जात, धर्म, वर्ण या सगळ्यांपेक्षा आपली ओळख ‘भारतीय’ हीच महत्त्वाची आहे. प्रत्येकाने आपापसातील भेद विसरून शिक्षण, रोजगार आणि सामाजिक न्याय यावर भर द्यायला हवा. समाजात कोणत्याही जातीच्या लोकांवर टीका करणे किंवा द्वेष पसरवणे चुकीचे आहे. समतेचा मार्ग स्वीकारल्याशिवाय आपला देश खऱ्या अर्थाने पुढे जाऊ शकणार नाही.