🛰️ Space-Based Surveillance-III Programme (SBS-III) – भारताच्या सैन्य व अंतराळ क्षेत्रातील क्रांतिकारी पाऊल.

नवी दिल्ली | प्रतिनिधी
भारत सरकारने 2023 मध्ये मंत्रीमंडळ सुरक्षा समितीच्या (Cabinet Committee on Security) मान्यतेने Space-Based Surveillance-III (SBS-III) Programme ला मंजुरी दिली होती. या कार्यक्रमांतर्गत भारत २६,९६८ कोटी रुपयांच्या खर्चाने पुढील काही वर्षांत ५२ उपग्रहांचे प्रक्षेपण करणार आहे.

🔭 SBS-III Programme चे महत्त्वाचे मुद्दे

चीनच्या अ‍ॅण्टी-सॅटेलाईट क्षमतांना (kinetic आणि electronic warfare) सामोरे जाण्याची तयारी.

उद्दिष्ट: चीन, पाकिस्तान आणि हिंदी महासागर परिसरावर अत्याधुनिक अंतराळ पाळत ठेवणे.

प्रक्षेपण संख्या: एकूण ५२ उपग्रह – यातील २१ उपग्रह इस्रोकडून, आणि ३१ खासगी कंपन्यांद्वारे.

पहिला उपग्रह 2026 पर्यंत, संपूर्ण गट 2029 पर्यंत प्रक्षेपित होणार.

हे उपग्रह AI (कृत्रिम बुद्धिमत्ता) चा वापर करून Geo-Intelligence (भू-गुप्तचर माहिती) सटीकपणे जमा करतील.

उपग्रह Low Earth Orbit आणि Geostationary Orbit मध्ये फिरणार.

यामध्ये SSLV (Small Satellite Launch Vehicle) तंत्रज्ञान खासगी कंपन्यांना हस्तांतरित करण्यात येणार – जेणेकरून आणीबाणीच्या वेळी वेगाने उपग्रह प्रक्षेपित करता येतील.

Defence Space Agency (DSA) या प्रकल्पाचे नेतृत्व करत आहे. ही संस्था 2019 मध्ये स्थापन झाली असून ISRO, DRDO आणि तीनही सैन्य दलांशी समन्वय साधते.

हे उपग्रह दुश्मनांच्या हद्दीतील हालचाली – जसे की हवाई तळ, लष्करी बेस, स्टेजिंग क्षेत्र – स्पष्टपणे टिपतील.

SBS-III प्रकल्पामुळे भारतीय लष्कर, नौदल आणि हवाई दल यांना सुरक्षा धोरण ठरविण्यासाठी अत्यावश्यक माहिती मिळू शकणार आहे.

• SBS-III programme India
• Space-Based Surveillance satellite mission
• Indian defence surveillance satellites
• Defence Space Agency India
• ISRO and SBS-III project
• India satellite defence system 2025
• SSLV technology transfer ISRO
• Indian military space programme
• Satellite surveillance over China and Pakistan
• ₹26,968 crore SBS-III project update

हा प्रकल्प भारताच्या ‘Make in India’ व ‘Aatmanirbhar Bharat’ धोरणासाठीही अत्यंत महत्त्वाचा टप्पा आहे.